…ΤΟ ΑΣΥΛΟ ΑΝΗΚΕΙ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟ ΛΑΟ

Με αφορμή τα γεγονότα της εξέγερσης του Δεκέμβρη, και λόγω του ρόλου που έπαιξαν σε αυτή οι διάφοροι οι πανεπιστημιακοί χώροι ανά την Ελλάδα, μία μεγάλη κουβέντα άνοιξε γύρω από το θέμα του πανεπιστημιακού ασύλου με τους διάφορους εκπροσώπους (χρισμένους ή μη) της κυβέρνησης και των συμμάχων της (ΠΑΣΟΚ-ΛΑΟΣ) να διακηρύσσουν ότι πρέπει επιτέλους να αλλάξει αυτός ο «αναχρονιστικός» θεσμός, που ,ωστόσο, με τόσο αίμα και θυσίες κατακτήθηκε. Απέναντι λοιπόν σε αυτή την απαξίωση του ασύλου προκύπτει η αναγκαιότητα να υψώσουμε τη δική μας φωνή, υπενθυμίζοντας τι ουσιαστικά σημαίνει το άσυλο.
Ως θεσμός, το πανεπιστημιακό άσυλο συνδέεται άρρηκτα με τη φυσιογνωμία του Πανεπιστημίου ως χώρου ελεύθερης έκφρασης και διακίνησης ιδεών και στην ουσία διαφυλάσσει την ελεύθερη εκφορά κι αλληλεπίδραση απόψεων κι αντίστοιχων πρακτικών που δεδομένου του υπάρχοντος συσχετισμού, στην κοινωνία θα θεωρούνταν αιρετικές. Σε καμία περίπτωση το άσυλο δεν κατοχυρώθηκε για τη διασφάλιση της ελεύθερης εκφοράς αυστηρά και μόνο ακαδημαϊκών-επιστημονικών ιδεών γιατί τέτοιες ιδέες ποτέ δε θα μπορούσαν να επισύρουν την επέμβαση των δυνάμεων καταστολής. Ένα τέτοιο επιχείρημα μπορεί να θεωρηθεί τουλάχιστον ανιστόρητο γιατί αγνοεί (ή, ακόμα χειρότερα, παραχαράσσει) τους αγώνες που δόθηκαν και τους ευτελίζει θεωρώντας τους άσκοπους κι αναίτιους. Ανέκαθεν ο χώρος του πανεπιστημίου αποτελούσε τον κατεξοχήν χώρο ύπαρξης και δραστηριοποίησης της νεολαίας. Δραστηριοποίησης που δεν περιορίζεται μόνο στην παρακολούθηση ακαδημαϊκών διαλέξεων αλλά επεκτείνεται και στην ευρύτερη ενασχόληση και τριβή του ατόμου με διάφορες πολιτιστικές και κυρίως πολιτικές διαδικασίες οι οποίες γεννούν κι εμβαθύνουν προβληματισμούς που τείνουν να αμφισβητήσουν ακόμα και την ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία. Το άτομο, μέσα από τις συλλογικές, αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες του φοιτητικού σώματος, καλείται να συμμετάσχει στην παραγωγή πολιτικής και τη μετουσίωσή της σε πράξη. Έτσι, μέσω της συμμετοχής, από παθητικός δέκτης μηνυμάτων κι έρμαιο στις προσταγές ενός φαινομενικά απροσπέλαστου κέντρου λήψης αποφάσεων, το άτομο διαμορφώνει άποψη, συγκροτείται συλλογικά και διεκδικεί μαζί με τους συναδέλφους του τα δικαιώματά του αποκαθηλώνοντας λογικές όπως αυτή του ατομικού δρόμου που στόχο έχουν τη διάσπαση του φοιτητικού σώματος και την ευκολότερη χειραγώγησή του βάσει του δόγματος «διαίρει και βασίλευε».
Στη βάση, λοιπόν, του ότι το πανεπιστήμιο, αν και διαφορετικός κοινωνικός χώρος, δεν αποτελεί μια γυάλα, ένα πεδίο ξεκομμένο από την υπόλοιπη κοινωνία αλλά βρίσκεται σε συνεχή αλληλεπίδραση με αυτή, η πολιτικοποίηση των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας δεν μπορεί να περιορίζεται σε ζητήματα που αφορούν αποκλειστικά την εκπαίδευση αλλά οφείλει να άπτεται κι ευρύτερων θεμάτων του κεντρικού πολιτικού σκηνικού αφού και οι ίδιοι οι φοιτητές αποτελούν μέλη της κοινωνίας και τους μελλοντικούς εργαζόμενους. Έτσι, οι διεκδικήσεις των φοιτητών δεν περιορίζονται σε καθαρά εκπαιδευτικά αιτήματα αλλά συμπεριλαμβάνουν και διεκδικήσεις ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων. Αυτό είναι που δικαιολογεί, πέραν του αυστηρού ακαδημαϊκού ασύλου για τους φοιτητές, τη διεύρυνσή του για όλο το λαό.
Ας κάνουμε μια μικρή αναδρομή….
Το πανεπιστημιακό άσυλο, η απαγόρευση δηλαδή της εισόδου αστυνομικών στο Πανεπιστήμιο αποτελούσε ήδη από το 19ο αιώνα εθιμικό δίκαιο των ελληνικών ΑΕΙ. Την καταπάτησή του από χωροφύλακες επικαλέστηκαν μεταξύ άλλων και οι ένοπλοι φοιτητές που πραγματοποίησαν την πρώτη κατάληψη πανεπιστημιακού κτιρίου στην Αθήνα, τον Ιανουάριο του 1897, κατά τη διάρκεια του πρώτου μεγάλου φοιτητικού κινήματος στην ιστορία. Έκτοτε ο θεσμός του ασύλου λαμβάνει ευρεία λαϊκή αποδοχή και έχει αποτελέσει χώρο συγκρότησης και ανάπτυξης λαϊκών και νεολαιίστικων κινημάτων.
Ενδεικτικό της δυναμικής του θεσμού καθώς και της λαϊκής αποδοχής που αυτός απολάμβανε ακόμα και κατά τη διάρκεια της επταετούς χούντας είναι το γεγονός της παραίτησης της Συγκλήτου τού ΕΜΠ στις 14 Φεβρουαρίου 1973 λόγω παραβίασης του ασύλου. Αξίζει όμως περισσότερο να σταθούμε σε δύο άλλα περιστατικά καταπάτησης ασύλου κατά τη διάρκεια της χούντας. Στις 20/3/73 κατά τη διάρκεια κατάληψης του κτιρίου της Νομικής από τους φοιτητές, η Σύγκλητος έδωσε την άδεια για είσοδο της αστυνομίας, κάνοντας λόγο για μικρή ομάδα ατόμων άσχετη προς του φοιτητές που παρεμποδίζει τη διδασκαλία. Στις 17/11 την τραγική νύχτα της σφαγής στο πολυτεχνείο από τις στρατιωτικές δυνάμεις, ενώ αρχικά η Σύγκλητος του ΕΜΠ αρνήθηκε να επιτρέψει εισβολή της αστυνομίας, επικαλούμενη ακριβώς το πανεπιστημιακό άσυλο, δύο μέρες μετά με νεότερη απόφασή της (19/11/73) «αποδοκιμάζει αυτούς που προκάλεσαν τα δραματικά γεγονότα κάνοντας κατάχρηση του άσυλου» με το επιχείρημα ότι πρόκειται για «εξωφοιτητικά στοιχεία» στους οποίους αποδίδονται τόσο «η υπερίσχυση των πολιτικών συνθημάτων έναντι των σπουδαστικών» όσο και «οι ζημιές στην περιουσία του ΕΜΠ. Επί της ουσίας μετά την είσοδο των τανκς στο Πολυτεχνείο, τη σφαγή των φοιτητών και την κήρυξη στρατιωτικού νόμου, η Σύγκλητος μιλούσε για «ζημιές στην περιουσία του ΕΜΠ». Είναι προφανές ότι κατά την διάρκεια της επταετίας η χούντα και οι σύμμαχοί της (εντός και εκτός των Πανεπιστημίων) προσπάθησαν να υπονομεύσουν το άσυλο, γιατί ακριβώς αποτελούσε το προπύργιο της αντίστασης τόσο του φοιτητικού όσο και του λαϊκού κινήματος.
Ακόμα και μετά τη Μεταπολίτευση, όμως, το άσυλο εξακολούθησε να δέχεται προσπάθειες υπονόμευσης και από τις… «δημοκρατικές» κυβερνήσεις. Η πρόταση της αντιπολίτευσης για ενσωμάτωση του θεσμού του πανεπιστημιακού ασύλου στο νέο Σύνταγμα το 1975 απορρίφθηκε από την κυβέρνηση Κ. Καραμανλή, παρά τις πιέσεις, δείχνοντας έτσι ξεκάθαρα ποιες ήταν οι προθέσεις της κυβέρνησης της μεταπολίτευσης. Τον Μάιο του 1977, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ευστάθιος Μπλέτσας γνωμοδότησε, έπειτα από σχετικό ερώτημα του υπ. Δημόσιας Τάξης, ότι πανεπιστημιακό άσυλο δεν υφίσταται κι ότι η αστυνομία έχει δικαίωμα και καθήκον να μπαίνει όποτε θέλει στα ΑΕΙ, να παρίσταται στις φοιτητικές συνελεύσεις «εάν αυτές παρέκκλιναν του σκοπού τους και μετατρέπονταν σε πολιτικές συναθροίσεις», καθώς και «να ανακαλύπτει και να προσαγάγει σε δίκη τους φυσικούς ή ηθικούς αυτουργούς» των «εγκλημάτων» της αφισοκόλλησης, της ανάρτησης πανό και της αναγραφής συνθημάτων στους τοίχους. Οι θυελλώδεις αντιδράσεις ανάγκασαν τον υπουργό Παιδείας Γεώργιο Ράλλη να ξεκαθαρίσει ότι «η κυβέρνηση αναγνωρίζει ουσιαστικά και στην πράξη το πανεπιστημιακό άσυλο».
Η νομική κατοχύρωση αυτού του θεσμού και η αναγνώριση των πανεπιστημιακών χώρων ως χώρων ασύλου ήρθε μετ’ εμποδίων το 1982 με την ψήφιση του νόμου για τα ελληνικά ΑΕΙ. Από τότε μέχρι σήμερα όμως έχουμε πολλές περιπτώσεις παραβίασης του ασύλου από αστυνομικές δυνάμεις, με αποκορύφωμα τη μεγάλη επιχείρηση των ΜΑΤ το Νοέμβρη του 1995 στο κάτω πολυτεχνείο όπου μετά από πολύωρες συγκρούσεις συνελήφθησαν 479 φοιτητές!!!
Ο νέος νόμος-πλαίσιο που ψηφίστηκε στις 8/3/07 υλοποιεί τις προθέσεις της κυβέρνησης για περιστολή του ασύλου, αφ’ ενός μεν περιορίζοντας το σε συγκεκριμένους χώρους και αφ’ εταίρου αλλάζοντας τη έννοια του ασύλου σε ακαδημαϊκό, δηλαδή άσυλο μόνο για διδασκαλία και έρευνα, η οποία έρευνα προωθείται και εξυπηρετεί συμφέροντα κυρίως μη-κρατικών φορέων(ιδιώτες, επιχειρήσεις, πολυεθνικές κτλ). Παρά τις πιέσεις από τη μεριά του κράτους ο φοιτητικός κόσμος έχοντας καταδικάσει αυτόν τον νόμο τον αμφισβητεί στην πράξη και επί της ουσίας μπλοκάρει την εφαρμογή του.
Παρόλα αυτά οι πανεπιστημιακοί χώροι λειτούργησαν σε όλα τα κινήματα(φοιτητών και εργαζομένων) ως κέντρα συγκρότησης και συντονισμού με ζωντανές διαδικασίες, εκδηλώσεις και συζητήσεις ώστε να διασφαλιστεί το άσυλο.
Φτάνοντας στο σήμερα…
Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης εξέγερσης του Δεκέμβρη οι πανεπιστημιακοί χώροι στα κέντρα των πόλεων έπαιξαν ζωτικό ρόλο στην ανάπτυξη και την οργάνωση του κινήματος. Λειτούργησαν ως πραγματικά κέντρα αγώνα, αντιπληροφόρησης και χώροι συντονισμού ακριβώς επειδή ο θεσμός του ασύλου προασπίζει την αυτοτέλεια και την ανεξαρτησία των διαδικασιών του κινήματος απέναντι σε κρατικές παρεμβάσεις ή ακόμα και κατασταλτικά χτυπήματα. Στην Αθήνα αυτό τον ρόλο έπαιξαν κυρίως οι χώροι: Νομική, Κάτω Πολυτεχνείο και ΑΣΟΕΕ. Γι’ αυτό τον λόγο η κυβέρνηση και οι μηχανισμοί του κράτους (αστυνομία, εισαγγελείς) επιχειρούν να ανοίξουν το ζήτημα της άρσης ασύλου, ως το τελευταίο τους χαρτί, επιδιώκοντας να καταφέρουν ένα κατασταλτικό χτύπημα συνολικά στο κίνημα. Την ίδια στιγμή τα ΜΜΕ συντονισμένα καλούν την κυβέρνηση να επέμβει στους πανεπιστημιακούς χώρους και να επιβάλλει την τάξη. Χαρακτηριστικές είναι και οι στοχευμένες ενέργειες τον Δεκέμβρη στο κάτω Πολυτεχνείο από μεριάς του κράτους είτε με τελεσίγραφα για αποχώρηση είτε με του διάφορους εισαγγελείς που παρευρίσκονταν στην περιοχή ώστε να διατάξουν έφοδο της αστυνομίας, παρακάμπτοντας ακόμα και τη σύγκλητο, ενώ την ίδια στιγμή τα ΜΑΤ περικυκλώνουν προκλητικά και ασφυκτικά το χώρο του Πολυτεχνείου, καταστρατηγώντας επί της ουσίας το άσυλο. Η κυβέρνηση ακόμα επιλέγει να χρησιμοποιήσει τα προβοκατόρικα χτυπήματα με καλάσνικοφ σε αστυνομικούς (που ουδεμία σχέση έχουν με το κίνημα) ώστε να κάνει λόγο για τρομοκρατικές οργανώσεις-φαντάσματα που κρύβονται στους χώρους ασύλου και να το χρησιμοποιήσει αυτό ως πρόφαση για την παραβίαση του ασύλου από τις αστυνομικές δυνάμεις, αλλά και ως άλλοθι για να ανοίξει την κουβέντα για το άσυλο μες τη βουλή εν όψει και του διαλόγου για την παιδεία.
Το ζήτημα του ασύλου συνιστά ένα ευρύτερο ζήτημα δημοκρατίας. Οι πρόσφατοι εργατικοί και νεολαιίστικοι αγώνες στην Ελλάδα συνδέθηκαν με τους πανεπιστημιακούς χώρους, οι οποίοι ήταν πάντοτε ανοιχτοί σε διαδικασίες όχι μόνο φοιτητών αλλά και διαδικασίες σωματείων, μαθητών, συλλογικοτήτων, πολιτικών οργανώσεων. Μια ενέργεια άρσης ασύλου δεν θέλει απλά να επιβάλλει την τάξη αλλά συνολικότερα να δημιουργήσει εμπόδια στη δυνατότητα του λαού και της νεολαίας να κινητοποιούνται, να αγωνίζονται, να συντονίζονται. Άλλωστε τα επιτελεία κυβέρνησης-αντιπολίτευσης και τα «παπαγαλάκια» τους στα πανεπιστήμια περιμένουν στη γωνία για να αλλάξουν εκ βάθρων το χαρακτήρα του ασύλου και να φέρουν μες στα πανεπιστήμια security, κάμερες και αστυνομία.
Η απάντηση μας έρχεται μέσα από τις συλλογικούς μας αγώνες, την μαζική παρουσία και την περιφρούρηση του ασύλου απέναντι στις δυνάμεις καταστολής. Το άσυλο είναι υπόθεση όλων μας.



Αριστερή Ενωτική Πρωτοβουλία http://aepeaak.blogspot.com